Aandachtig denken

Talloze perspectieven

Met een brein wat bij elke waarneming en elke vraag in een split second een groot aantal perspectieven en afwegingen produceert, is het soms zwaar leven. Het gaat vanzelf. Ik hoef er geen enkele moeite voor te doen en tegelijkertijd is het erg vermoeiend. Een zeer hoog IQ hebben lijkt leuk - omdat het tot uitzonderlijke prestaties zou leiden. Maar eerlijk, in de praktijk is het vooral een uitdaging in zelfregulatie.

Met beperkte mogelijkheden

De enorme hoeveelheid gedachten en het constant zien van allerlei mogelijkheden en onmogelijkheden, kunnen er maar zo voor zorgen dat ik steeds afgeleid raak van mezelf. Overal is onrecht, maar ik kan niet aan al deze vormen van onrecht een positief tegengeluid geven, al zie ik tal van mogelijkheden. Dat is praktisch onmogelijk. Een constant en diep-desintegrerend gevoel van machteloosheid dringt zich daarom steeds aan mij op. Als ik niet oppas verlies ik mezelf hierin, en verzand ik in een neerwaartse spiraal van existentiële depressie. Het leven voelt dan zwaar en op een bepaalde manier uitzichtloos; de verwondering wordt totaal overschaduwt. Elke gedachte en praktische mogelijkheid. wordt daarom als vanzelf op een weegschaal van morele relevantie gelegd. Waar steek ik mijn energie in? Waar wil en kan ik aandacht aan geven en waarom is dat belangrijk? Dit leidt ofwel tot te hard werken voor een rechtvaardiger wereld of tot verstarring en totale uitputting waardoor er niks uit mijn handen komt. Tot zo ver de uitzonderlijke prestaties…

Verdringen mijn ervaring

Wat daarnaast niet meehelpt is de overtuiging die ik mij als kind eigen maakte, dat mijn gedachten, perspectieven en de diep intense gevoelens die hierbij komen kijken, er maar tot op zekere hoogte mogen zijn. Ik had ze, maar ‘mocht ze maar tot x aantal % in contact brengen’, zo was mijn ervaring. Ik was anders ‘niet te volgen’ of ik was ‘te veel’ of ‘te moeilijk aan het doen’. Dus zat ik alleen met deze veelheid. Het resultaat hiervan was een afgestompt en afgesloten denken; een gevoel van inkapseling en ontwrichting; een eenzaam strugglen door het later ontstane onvermogen om wel te komen met wat er in mij leeft. Ik veroordeelde mijn gedachten en wees ze af.

Ik wees mijzelf af

Gedachten namen hierdoor juist regie over mij. Niet op een leuke manier, maar op een allesoverheersende manier van angstige analyse om een illusie van controle over de ongrijpbare werkelijkheid te creëren. Gedachten bepaalden mijn leven, in plaats van dat ik mooie dingen kon maken met wat ik allemaal bedacht. Gedachten forceerden mijn tijd tot een ongefilterde bedreiging in de zoektocht naar overleving van het onbekende - naar bestaansrecht, terwijl ik mijzelf afwees. Genieten was er niet meer bij.

Zoekend naar bestaansrecht met de veelheid

Ook het afstompen van mijn denken is terug te leiden naar de zoektocht naar bestaansrecht met de veelheid van ervaringen die in mij leven. Zoals ik eerder schreef, dacht ik dat ik mocht bestaan wanneer ik minder zou zijn van wie ik ben. Zo’n diepe zelfafwijzing bij alles wat ik in mijzelf waarneem en in contact breng, is vergif voor de ziel; vergif voor het bestaan; en een afwijzing van het leven zelf. Hoe pijnlijk!

Ik en jij volwaardig aanwezig

Gelukkig stopt het verhaal hier niet. Hoewel ik nog altijd niet weet hoe ik de veelheid aan gedachten in contact kan brengen met anderen, als fundamenteel deel van mijn zelfervaring en dus als ingang tot het leren kennen van jou, weet ik ook niet of dat nodig is om volwaardig te kunnen bestaan in het contact. Wellicht dat ik en jij er ook volledig kunnen zijn wanneer ons zijn hoe dan ook onvolledig zichtbaar wordt? Volwaardig aanwezig zijn bij elkaar, hoeft geen volledige aanwezigheid te impliceren, wanneer we oog hebben voor wat we niet van elkaar begrijpen of waarin we onszelf niet kennen.

Genietend denken

Nu ik mijn denken en alles wat daarbij hoort steeds meer aanneem als deel van mijn zijn, is er ook ruimte voor genieten van mijn denken. Gewoon - alleen en voor mezelf. Dat is iets totaal nieuws voor mij - een binnenwereld die verwonderd en wat ik gekregen heb om gewoon zelf van te mogen genieten, ongeacht de omstandigheden of wat het denken wel of niet teweeg zou kunnen brengen.

Aandachtig denken

Ik ervaar wel nog altijd een uitdaging in de veelheid. De complexe gelaagdheid van het zien en doorvoelen van zoveel mogelijkheden, onmogelijkheden en perspectieven, blijft vragen om gerichte focus; zodat ik mij er niet in verlies of zodat de gedachten mij niet overnemen. Gek genoeg zit het antwoord voor deze constante complexe en gelaagde ervaring, juist in simpelheid. Hiermee bedoel ik niet simpelheid als simplificatie van de ervaren werkelijkheid of met als doel om het denken verder af te stompen, maar simpelheid in ‘het hebben van gerichte focus’. Focus van het denken met aandacht voor de waarden die ten grondslag liggen onder de vele gedachten. Waarden als schoonheid, rechtvaardigheid, compassie en verantwoordelijkheid. Door steeds mijn vele gedachten terug te brengen naar deze waarden gedreven kern, val ik niet stil maar kan juist dit gelaagde denken leiden tot gefocuste handelingen. Ik kies heel bewust waar ik energie in steek. Niet omdat de rest er niet zijn mag, maar juist omdat ik al het andere ten diepste omarm en vervolgens weloverwogen kies wat ik ermee wil doen of niet.

Het is uiteraard een leerweg

Met alles wat er gedacht en niet gedaan wordt

En ja, de pijnlijke ervaring van machteloosheid over dat wat ik niet kan doen, is hieraan inherent. Tegelijkertijd ervaar ik ook meer vreugde over waar ik mijn energie wel in kan steken - als dankbare getuigenis van wie ik mag zijn in het contact met jou en als nieuwsgierige uitnodiging om jou, in contact met mij, beter te leren kennen.